Ne eski ne yeni, arada kalmış bir yer Üsküp. Vardar Nehrinin ikiye böldüğü şehrin bir tarafında eski Osmanlı eserleri, camileri, köprüleri, hanları, hamamları; öte yanda şehre Batılı imaj kazandırabilmek adı altında yapılan yüzlerce heykel ve anıtlar.
Üsküp 2014 projesi kapsamında yapılmaya başlanan eserler, kimine göre şehre Avrupai bir hava katarken, kimine göre israf ve para aklama. Bu projeye bugüne kadar milyonlarca Euro harcanmış ve harcanmaya da devam ediyor.
Öyle ki, şehirdeki yüzlerce devasa heykeller için şöyle bir espri varmış: Makedonya’nın %70’i Makedon, %20’si Arnavut, %10’u da heykel.
Bu proje kapsamında yeni binalar, Makedon Meydanı tarafına yapıldığından, Makedon tarafı yeni şehir bölgesi, Üsküp çarşısının olduğu bölge ise, Old Town olarak geçiyor.
Üsküp’ün ana yerlerini gezmek için 1 gün yeterli. Müzelerine girer, Vodno Dağına çıkarsanız, 2 gün rahat rahat gezilir. 1 günde Matka Kanyonuna ayırırsanız, 2-3 günlük kısa bir gezi seçeneği alternatifi olarak Üsküp’ü değerlendirebilirsiniz.
Üsküp’ü bir de, hava karardıktan sonra da gezin. Gündüz düz betondan ibaret olan yapılar, akşam ışıklandırmalar ile daha güzel bir çehreye bürünüyor.
Para birimi Makedon dinarı. 1 TL, 3 Makedon dinarı (MKD) gibi düşünülebilir (Haziran 2023).
Neden Makedonya değil de Kuzey Makedonya?
Makedonya, Yunanistan ile yaşadıkları sorunlardan dolayı, Makedonya adıyla Birleşmiş Milletlere ve NATO’ya giremeyecekleri için, Kuzey Makedonya adını almışlar. Bu olay ilginizi çekerse googlelayın. Yunanlar sadece bizim yemeklerimize çökmekle kalmamışlar, adamların Büyük İskender’inden tutun isimlerine kadar çökmüşler. Bu sebeple şu an ülkenin yeni ismi Kuzey Makedonya.
Haydi gelin, Balkanlardaki yeni durağımız Kuzey Makedonya’nın başkentini birlikte keşfedelim.
Keyifli okumalar,
Havalimanından şehir merkezine nasıl ulaşalım?
Havaalanından merkeze ulaşmak için, Üsküp havalimanından kalkan WTransporter otobüslerini kullanmalısınız. Bu otobüsler
havalimanı ve Vardar nehri kenarında yer alan Holiday Inn otel arasında git-gel yapıyor. Dönüşte de aynı şekilde Holiday Inn’in önünde beklerseniz, WTransporter otobsüleri buradan sizi havaalanına götürmek için alacaktır. Holiday Inn otel, merkezi bir konumda, Taş köprüye yakın. Oraya vardığınızda otelinizi merkezden çok uzak bir yerde tutmadıysanız, muhtemelen yürüyerek ulaşabilirsiniz.
Havaalanından kalkınca, 4.durak Holiday Inn. Yandaki fotografta durakları ve saatlerini görebilirsiniz. Zaten hepi topu 4 durak. Aynı zamanda şu linkten de kontrol edebilirsiniz.
Bileti havaalanının içinde bulunan WTransporter gişesinden alabilirsiniz. Havaalanı büyük değil zaten, gelen yolcu kapısından çıkınca hemen karşınızda kalacak.
Bilet fiyatı: 200 MKD (75 TL, Haziran, 2023)
Şehir içinde ulaşımı nasıl sağlayalım?
Şehir içinde gözünüz metro-tramvay aramasın, çünkü yok. Ama zaten ihtiyacınız da yok. Gezilecek yerler birbirine yakın. O yüzden yürüyerek bir yerden bir yere çok rahat ulaşabilirsiniz. Bir tek, Matka Kanyonu ve teleferiğin kalkış noktasına ulaşmak için toplu taşımaya ihtiyacınız olacak. Matka Kanyonuna ulaşım içinde, aşağıda kanyonu anlattığım bölümde, nasıl ulaşacağınızı da ekledim.
Otobüs biletlerini sürücüden satın alabilirsiniz.
Tek yön bilet fiyatları 60 MKD. Şu linkten tüm şehiriçi otobüslerin durak noktalarını ve saatlerini görebilirsiniz.
Dilerseniz araba kiralayın. Bence, bu mantıklı seçenek. Üsküp, Matka Kanyonu, Bitola, Ohrid ve Struga’yı kapsayan güzel bir rota yapabilirsiniz.
Üsküp’te nerede kalalım?
Biz Üsküp’te Booking’ten ayarladığımız Hotel Premium’da kaldık. Konum itibariyle gayet iyiydi. Otelden çıkınca Üsküp Çarşısı’nın hemen ortasına iniyorsunuz. Kahvaltısı da gayet güzeldi. Varsa, domuz eti, taharet musluğu vs takıntısı olanlar, burası için içiniz rahat olsun. Kahvaltıda opsiyon olarak bile domuz eti koymamışlar, ve tuvaletlerde taharet musluğu da vardı (size bu kadar detayı da kimse vermez). Otelin detaylarını da instagram hesabımda Skopje hikayelerine sabitledim. Şuradan ulaşabilirsiniz.
Üsküp Çarşısı civarında veya Makedon Meydanı civarında konaklarsanız, her yere yürüyerek rahatlıkla ulaşabilirsiniz.
Üsküp’te ne yiyelim, ne içelim?
Balkanlardasınız, tabiki bolca et yiyeceğiz. Neredeyse tüm Balkanlarda olduğu gibi Cevabi köftesi meşhur. Yiyebileceğiniz en ünlü restoran ise, Üsküp Çarşısı’nda bulunan Destan restoran.
Cevapi, 320 MKD (116 TL),
Kuru fasulye 160 MKD (57 TL)
Shospka salatası 130 MKD (47 TL)
Destan ünlü olduğundan diğer yerlere göre bi tık daha pahalı, aynı lezzette yemekleri daha uyguna Kosmos’da da yiyebilirsiniz.
Destan Restoran'da Cevapi, kuru fasulye ve shospka salatası
Nexho isimli dükkanda (Üsküp çarşısında) trileçe gerçekten çok lezzetliydi. Başka yerlerde de yedik, ama en güzeli kesinlikle burası. Denemeden dönmeyin.
Trileçe 60 MKD (22 TL), Limonata 30 MKD (11 TL).
Balkanların klasik lezzetlerinden Trileçe
Pelister isimli restoran ise, yerel lezzetler için değil ama Italyan usulü, pizza ve makarna yemek için düşünebilirsiniz. Biz Pelister’e gerçekten bayıldık. Bloglarda okudugumuza göre, pizzalarını pek övmemişlerdi, o yüzden biz Pesto soslu tavuklu makarna ve mantarlı limonlu makarna söyledik.
Pesto soslu tagliatelle 386 MKD (140 TL);
Mantarlı limonlu tagliatelle 365 MKD (133 TL).
Pelister’in menüsünü, instagramda Skopje hikayelerine sabitledim. Dilerseniz, oradan bakabilirsiniz.
Pelister'de Pesto soslu tavuklu tagliatelle ve mantarlı limonlu tagliatelle
Debar Maalo isimli restoranda Makedon eğlencesi bulabilirsiniz. Shopska salatası 150 MKD (50 TL gibi), Kuru fasulye 120 MKD (40TL gibi), Ustipchi 220 MKD (73 TL gibi), yöresel peynir 100 MKD (33 TL gibi). Önceden rezervasyon yaptırın.
Börekler 50 MKD (17 TL gibi).
Makedonya'nın, Tikveş marka şarapları meşhur. Alexandria Cuvée, Muscat Temjanika ve sadece Temjanika beyaz şarapları Makedon üzümlerinden yapılan, ünlü ve ününü hakkeden güzel beyaz şarapları. Gitmişken deneyebilir veya duty free’den evinize alabilirsiniz.
Üsküp Gezilecek Yerler - Üsküp Gezi Rehberi
Üsküp Çarşısı (Eski Türk Çarşısı)
Buranın ismini birçok blogda Türk çarşısı, eski Türk çarşısı gibi isimlerle görebilirsiniz. Aynı yer aslında. Sadece orada yaşan biri, buranın adının Üsküp çarşısı olduğu hakkında özellikle uyardığı için bu şekilde isimlendirdim.
Burası bir mini Türkiye gibi. Restoranlar, kafeler, toros dondurmacıları, kuyumcular, hediyelik eşya dükkanları.. Buradaki neredeyse herkesle Türkçe konuşarak anlaşabilirsiniz.
Aynı zamanda Osmanlıdan kalma hanlar, hamamlar, camilerle 1-2 saatinizi burada dolaşa dolaşa harcayabilirsiniz. Kebabınızı, tatlınızı bu bölgede yiyebilirsiniz.
Üsküp Çarşısı, Davutpaşa Hamamı ve Kapan Han
Üsküp Kalesi (Skopje Fortress)
Üsküp Çarşısı’nın az yukarısında kalıyor. Gün batımı seyretmek için ideal bir nokta.
Makedonya Arkeoloji Müzesi (Archaeological Museum Of Macedonia)
Nehrin kıyısında, Taş Köprü’nün yakınında bulunan bu müze, Üsküp Çarşısı tarafında kalıyor. Tarih öncesinden Ortaçağ Arkeolojisine kadar döneme ait pek çok arkeolojik eser içeriyor ancak eserlerin tamamına yakını replika. Orijinalleri başka ülkelerdeymiş. Evet bildiniz British museum. Şaka şaka British museumda mı bilmem ama olsun, bizim gibi insanlardan orjinali replikası nasıl ayırt edecek zaten, siz gidin gezin, çok da şeyapmamak lazım. Büyük İskender Lahdi’nin bir replikası da burada bulunuyor.
Arkeoloji Müzesi ve ben
Biz giremedik, çünkü bizim Üsküp'teki günümüzde Pentacost'tan sonraki Cuma diye bir dini bayrama denk gelmişti. ''Opsiyonel'' olarak, ''non-working day'' idi. Opsiyonel çalışmama günü nasıl oluyor bilmiyorum ama oluyor. O yüzden dükkanlar açık, müzeler kapalı, otobüslerin bazıları çalışıyor ama saatleri düzgün değil falan gibi değişik bir gündü.
Taş Köprü (Kamen Most - Stone Bridge)
Üsküp Çarşısından çıktığınızda, karşınıza bu köprü çıkacak. Taş Köprü, Makedon ve Türk tarafını 600 yıldır birbirine bağlıyor. Osmanlı mirası köprüde, bir mihrap dikkatinizi çekecektir. Osmanlı zamanında hem halkın kıble yönünü öğrenebilmesi hem de cemaatle namaz kılınabilmesi bazı köprülere mihrap eklenirmiş. İşte bu namazgâhlı köprü, bu köprülerin hayatta kalan nadir örneklerden.
Taş Köprünün altından akan nehir ise Vardar Nehri. Osmanlı, Makedonya’yı kaybettikten sonra, artan baskılara dayanamayıp göç etmek zorunda kalan Türkler, Makedonya'yı bu nehri takip ederek terk etmişler. Bir çok Türk, göç zamanı, bu nehrin kenarında hayatını kaybetmiş. Bu yüzden Vardar Nehri için Rumeli’nin gözyaşları da deniliyormuş.
(Maalesef çok kötü fotoğrafını çektiğim) Taş Köprü
Makedon Meydanı
Taş köprüyü geçince karşınıza ortasında devasa ama literally devasa heykel olan bir meydan çıkacak. Bu meydan, şehrin en bilindik meydanı. Ortasındaki heykelin ise, Büyük İskender’e ait olduğu düşünülüyor. Aslında düşünülmüyor, öyle. Ama başta dedik ya Yunanlar, Büyük İskender’de bizim diyerek adamın hatırasına da çöktükleri için, ismini kullanmalarına izin vermiyorlarmış. O yüzden heykelin adı ‘Atın üstündeki savaşçı’.
Bu arada, Büyük İskender, Makedonya doğumlu ve Makedonya Kralı (Aslında o dönemin Makedonu ve Yunanı aynı topraklarmış, o yüzden ortada böyle bi karışıklık var benim anladığım kadarıyla. Ama tarihçi değilim, varsa doğrusunu bilen yorumlara yazsın) 20 yaşında tahta geçmiş ve ölene kadarki 13 yılda Makedonya’dan Hindistan’a neredeyse dünyanın yarısını fethetmiş. 33 yaşında vefat etmiş.
Makedon Meydanının devamında, Makedonya Caddesi konumlanıyor. Şehrin popüler caddelerinden biri.
Makedon Meydanı ve Atın üstündeki savaşçı
Makedon Takı
Meydanı 4 yol ağzı gibi düşünebilirsiniz (Bu nası tarifse sjsjs). Atın üstündeki savaşçı heykeline yüzünüzü verdiğinizde sol tarafınızdaki kalan caddenin sonunda bulunuyor Makedon Takı (Daha da başka size böyle tarif eden olmaz). Görmemeniz imkansız gerçekten. Bir çok Avrupa ülkesinde olan Zafer takısı için demişler ki onlarda var bizde niye olmasın. 5 yıl önce falan yapmışlar bi tane benzerini Üsküp'e. Makedon halkının bağımsızlığını ve vermiş olduğu mücadeleyi simgeliyormuş… Şaka yaptığımı düşünebilirsiniz ama değil. Gerçekten bu Makedon Takı da ''Avrupai'' olmak adına yapılan yapılardan biri.
Makedon Takı ve ben. Öndeki ben
Rahibe Teresa Evi
Rahibe Terasa’nın aslında Osmanlı vatandaşı olduğunu biliyor muydunuz? Evet, kendisi 1910 yılı Üsküp doğumlu. Hayatını yardımlara adadığından, 1979’da Nobel Barış Ödülü almış. Doğduğu ve 18’ine kadar yaşadığı ev, 2010 yılında anma evine dönüştürülmüş. Rahibe Teresa’ya ait fotoğraflar, kişisel eşyaları vs. sergileniyor.
2 katlı müze. Giriş ücretsiz.
Rahibe Teresa Evi
Üsküp Şehir Müzesi (Skopje City Museum)
Rahibe Teresa Evi'nin önünden dümdüz yürüyüp yolu bitirdiğinizde, karşınıza eski bir tren garı çıkacak. Burası Üsküp şehir müzesi. Müzede, 27 Temmuz 1963 tarihinde yaşanan büyük depreme ait belgeler, arkeolojik ve etnografik eserler sergileniyor. 1963’te yaşanan büyük depremde, Üsküp’ün %70’i yerle bir olmuş. Ön cephedeki saat hep 05.17’yi gösteriyor, yani depremin yaşandığı saati.
Üsküp Şehir Müzesi
Üsküp Şehir Parkı
Gotce Delchev Köprüsü’ne bağlı olan İlinden Bulvarı’nı takip ederek yaklaşık 10 dakikada yürüyerek ulaşabilirsiniz. Yürüyüş yapmak, dinlenmek, fotoğraf çekilmek için güzel bir park.
Üsküp’e panoromik bir bakış: Teleferik ile Vodno Dağı’na ulaşım
Vodno Dağı’nın tepesinde dünyanın en büyük haçı yer alıyor. Milenyum Haçı, Hristiyanlığın 2000. yılı şerefine buraya dikilmiş. Haça çıkmak için kullanılan teleferik, Avrupa’nın en uzun ve en yüksek teleferik hatlarından biri ünvanını taşıyor. Buraya çıkıp, kafelerde oturup bir şeyler yiyip içebilir veya yanınızda getirdiklerinizi Üsküp manzarasına karşı tüketebilirsiniz.
Biz gitmedeğimizden burayla alakalı bilet fiyatları ve ulaşımı hakkında detaylı bilgi veremiyorum.
Dünya’nın 100 Doğa Harikasından Birisi: Matka Kanyonu ve Vrelo Mağarası (Matka Canyon & Vrelo Cave)
Matka Konyonu
Merkezden 15 km uzaklıkta bulunan Matka Kanyonu milyonlarca yıl önce oluşmuş.
Aynı zamanda, dünyanın en derin yeraltı su mağarası olan Vrelo Mağarası da burada bulunuyor. Kanyon, yaklaşık 500 hektarlık bir alana yayılmış, Matka Gölü ise, ülkedeki en eski yapay göl olma özelliğine sahip. Kanyon içerisinde 3 adet tarihi manastır yer alıyor. Dilerseniz bölgede restoranlarda oturabilir, otelde konaklayabilir, kamp yapabilir veya tekne turlarına katılabilirsiniz.
Tekne turları iki şekilde yapılıyor:
1 saatlik turlar: Matka Kanyonu’nun girişinden hareket eder, Vrelo Mağarasını gezdirip geri döner. Ücreti kişi başı 400 MKD (134 TL)
30 dk’lık turlar: Sadece Treska Nehri üzerinde, Vrelo Mağarasına gitmez. Ücreti kişi başı 200 MKD (67 TL).
Matka Kanyonu’nun girişinde, restoranın yanından başlayan yürüyüş parkuru yaklaşık 7 kilometre. Yolu sallana sallana yürüseniz, gidiş-dönüş en az 3 saat civarı sürer. Yol ilerledikçe sinek ve böcek sayısı gittikçe artıyor. Parkurun sonunda herhangi bir şey yok, yorulunca dönebilirsiniz. Yürüyüşe öğlen sıcağında başlamayın, öğleden sonra başlayın ve hava kararmadan dönmüş olun çünkü zifiri karanlık oluyormuş.
Vrelo Mağarası: Dünyanın en derin yeraltı su mağarası
Tekne ile Matka Gölü’nde 20 dakika yolculuk sonrasında, Vrelo Mağarası’na ulaşıyorsunuz. Yürüyerek geçiş yok. Esasen, Matka Kanyonu’nda derinlikleri birbirinden farklı 10 tane daha mağara varmış ancak, en popüleri Vrelo. Bilinen 192 metre derinliği olsa da, düşünülen daha derin olduğu yönünde. Vrelo, UNESCO koruması altında olan bu mağarada 2 tane doğal göl ve milyonlarca yıl öncesinde yaşanan erozyonlarla oluşmuş farklı boyutlarda yüzlerce sarkıt bulunuyor. Tekne turuyla gidince, mağarayı gezmek için 15 dk zamanınız varmış.
Üsküpten Matka Kanyonu’na nasıl ulaşalım?
Üsküp otobüs terminaline gidin. Kırmızı iki katlı şehir içi otobüslerinin olduğu bir alan var. Bulamazsanız, otobüs terminalinin içindeki info'ya sorun. Bu arada info'dakilerde Türkçe biliyor, yani en azından bizim denk geldiğimiz. 60 numaralı otobüsün hareket ettiği yeri bulun (tabelalarla işaretli zaten). 60 numaralı otobüslere binebilirsiniz. Yol 45 dakika kadar sürüyor ancak indiğiniz yer kanyon girişi olmayacak. İnin, nehir kenarından 10 dakika kadar yürüyün, kanyon girişine varacaksınız.
Dönüş için, gelirken indiğiniz yerde beklemeyin. İndiğiniz yerden değil biraz daha geriden kalkıyor. Yol üstündeki esnaflara da sorabilirsiniz.
Bilet ücreti 60 MKD. Otobüs şoföründen alabilirsiniz.
Otobüs saatleri için: şu linke tıklayın. 60 numarayı seçin. Hareket saatlerini böylece net bir şekilde öğrenebilirsiniz.
Safranbolu Simülasyonu: Makedonya Köyü (Makedonsko Selo - Macedonian Village)
Merkezden 10 km kadar uzaklaşıp, Vodno Dağı’nın eteklerine giderseniz, sizi bir Makedonya köyü karşılayacak. Tarihi değeri olmayan bu köy, tamamen turistik amaçlı, Makedon mimarisini tanıtmak amaçlı kurulmuş. Miniminicik bir köy, gezmek için 1 saat yeterli-imiş.
Biz gitmedik açıkçası. Sizin vaktiniz varsa ve gitmek isterseniz diye bilgi amaçlı ekliyorum.
Tetova (Kalkandelen)
Ohrid’e giderken veya Ohrid’den Üsküp’e dönerken yol üstünde uğramalık minnak bir şehir. Şehrin bi olayı yok, ünlü yapan içindeki Alaca Camii. İki kız kardeş tarafından yaptırılmış olan camii adını, dışındaki renklilikten alıyor. Biz uğramadık, uğramak isterseniz diye ekleyelim dedim.
Deneyimlerimize dair
Havalimanında 1 Euro’yu 52 dinar gibi bir kur ile bozarken; merkezde 60 dinardan bozuyorlar (Haziran, 2023). Arada baya kayıp oluyor. Bu yüzden tüm paranızı havalimanında bozdurmayın. Merkeze ulaşacak kadar bozdurup, kalanını merkezde bozdurun.
Bankalar ve birçok dükkan 10:00’dan önce açılmıyor.
Yanınıza 500 Euro gibi büyük paralar almayın, exchange ofisleri değiştirmeye yanaşmıyor. Euronuzun kenarında bant vs. varsa, exchange ofisler almıyor, bankalara yönlendiriyor. Halkbankasın'a gittik, orası da burada hesabınız olması lazım değiştiremem, exchange ofise git derken, başımıza bela oldu. En son bankamatikten TL hesabımızdan dinar çekmek zorunda kaldık. Bir de exchange ofiste para olmaz mı diyosunuz, sabah saatlerinden otogardan merkeze kadar belki 10’a yakın döviz bürosu gezdik, hiç birinde para üstü verebilecekleri Euro yoktu. 500 Euromuzla rezil olduk. Sadece dinarları var, para üstü euroları gün içinde biriktirdikleri için, sabah saatlerinde büyük miktar döviz bozduramazsınız bu yüzden. Yanınızda mutlaka 10-20-50 Euro gibi küçük paralar götürün.
Merkezde çok fazla exchange ofis yok maalesef.
Enflasyonu olan ülke sorunu olarak, para değiştirip, dinar alıyorsunuz. Elinizde binlerce dinar olsa da para hemen tükeniyor. Bu sebeple sık sık para değişimi yapmak zorunda kalabiliyorsunuz. Paranızın hesabını gün içinde iyi yapın, sabah saatlerinde bankalar, exchange ofisler geç açıldığından, bir yere yetişmek isterseniz, sorun yaşayabilirsiniz (biz yaşadık, sizi de bu sebeple uyaralım dedik).
Merkezde normalde free-wifi olması gerekirken, Üsküp’te free-wifi bulmanız neredeyse imkansız. Ne meydanda ne AVM’lerde free-wifi yok, yada biz hiç denk gelmedik.
Bir Balkanlar klasiği olarak otobüslerin vakitlerinde gelmemesi sorunsalı burada da var. 10:30’da Matka Kanyonu’na gitmesi gereken otobüs gelmedi, onun yerine 11:20’de gelecek dediler o da gelmedi. Böyle şeyler oluyor ve bu gibi durumlar gün içindeki tüm planınızı alt-üst edebiliyor. Bunu da göz önünde bulundurarak, araba kiralama konusunu bir daha gözden geçirmenizi tavsiye ederim.
Bizim Üsküp’te bulunduğumuz günlerden biri Pentecost’tan önceki Cuma adında bir dini bayrama denk geldi. Paskalya’dan sonraki 50. günmüş ve her yıl değişiyormuş kutlandığı gün. Bu sebeple ne otobüsler doğru düzgün çalışıyordu, ne müzeler, ne bankalar açıktı. Döviz bürolarının bile birçoğu kapalıydı. Gideceğiniz ülkedeki bu tür bayramları kontrol etmekte fayda var.
Üsküp genel olarak böyle.
Yolunuz düşerse, umarım keyifli zaman geçirirsiniz.
Sevgiler,
Comments